Từ lúc nào mai bước vào đời sống tôi. Mỗi cuối năm, ngày cận Tết, thế nào trong nhà  cũng có một nơi thật trang trọng cho gốc mai. Thường thì ngay góc nhà, nơi có bộ bàn ghế để tiếp khách. 

Cứ nhiều năm như thế, không nhớ từ bao giờ Tết với tôi là nụ mai. Tết với tôi là được theo ba đi lựa gốc mai. Gốc phải thật to cứng mạnh, cành phải thật mảnh thon gầy, dáng phải thanh mềm mại và nụ phải  xanh mướt  

Có một năm hai cha con đi đốn mai, vườn mai trên Thủ Đức, nhà bạn của ba. Gọi là vườn không đúng lắm, khu đất ấy rất rộng, lại gần khu quân sự nên trở thành đất hoang, mai mọc như rừng. Những thân cây nhìn như khô mục, màu nâu, lá còn lá mất, bạn ba nói:  “phải chọn những thân to, tuổi cây đã chín, nhìn những kẽ nứt nụ để đoán hoa đẹp hay không ?”  Hai ông nói chuyện, tôi ngây người nhìn chung quanh, cây khô héo cách chi bung hoa ngày Tết. Thế mà năm ấy nhà tôi có cây mai đẹp không sao tả được. Trong chiếc lục bình cao gần đến ngực  tôi, cành mai vươn đụng trần nhà, nụ ơi là nụ, những chùm nụ xanh biếc. Được uống đủ nước, nụ mai mỗi ngày mỗi căng mọng. Ngày nào ba tôi cũng xăm soi ngắm nghía, ông cho chị em tôi treo vài phong bao lì xì màu đỏ lên nhánh thấp nhất, ông mời các bác hàng xóm cùng sang ngắm nghía với ông. Ngày gốc mai được chở về nhà, hàng xóm ai cũng thích, ai cũng ước ao có một gốc mai khỏe như thế.

Ngày ba mươi tháng chạp, tất cả nụ mai như  hẹn nhau, cùng  nở mừng Xuân hay sao mà màu vàng đã nhô ra khỏi  nụ. Dù nôn nao áo dài mới, hài cườm tôi vẫn không quên ghé mắt thăm chừng những chiếc nụ con con ấy. 

Giao thừa thoang thỏang hương trầm, se se gío lạnh lùa qua khung cửa,  không gian lặng im chờ đón, những nụ mai len lén nở bung. Từ dưới gốc, trên nhành cao, màu vàng rực rỡ yêu kiều ngự trị. Hoa vàng mười cánh, mười hai cánh, hoa bé nhất cũng tám chín cánh, những nụ mai chưa nở không tỏ vẻ gì xấu hổ, lại còn ngạo nghễ hơn nữa như hẹn hò đợi ngày khoe sắc, xem ai thắm hơn ai?  Gốc mai năm ấy, màu mai năm ấy đẹp như chiếc áo lụa vàng tôi khoác lên người đêm trừ tịch. Chiếc áo lụa vàng có hoa văn lá trúc.

Nhớ một mùa Xuân không còn ba tôi nữa, vẫn áo lụa vàng hoa văn lá trúc, sáng mồng một Tết cùng anh xuất hành đón Xuân. Mùa Xuân năm ấy lặng lẽ ngủ vùi ảm đạm, không pháo không hoa, không bánh chưng xanh không dưa hấu đỏ, người người buồn bã chuyện chia ly, tù tội, mất còn. Vườn chùa vắng vẻ, tiếng chuông mõ thảng hoặc gióng lên vội vã, vài con bướm ngẩn ngơ tự hỏi, người xưa đâu, Xuân xưa đâu ? Lặng lẽ cội mai già chết mục trong góc sân cố nở vài hoa. Hình ảnh đóa mai ấy luôn ẩn hiện trong ký ức của tôi. Từ gốc mai đã chết, một nhành thật mong manh xót lại, nở hoa. Trong tột cùng tuyệt vọng, hy vọng vẫn ươm mầm.

Hôm nay, hơn nửa vòng địa cầu, người ta đang ngóng chờ một ngày Xuân. Sự ngóng chờ biểu hiện qua những quảng cáo về những chương trình hội Xuân đi chung với các chương trình văn nghệ. Những bài hát Ly Rượu Mừng, Xuân Ca, Xuân Họp Mặt lại được phát thanh vang vang, mỗi năm lòng tôi mỗi nhạt nhòa đi hình ảnh cũ xưa dù nhớ nhung vẫn còn phảng phất.

 Tôi và chắc chắn nhiều người khác nữa đã tìm kiếm gốc mai xưa, tìm kiếm lại những hồi ức quá khứ, từ những lá rau thơm đến cả những hoa những lá biểu trưng về quê mẹ xa vời, Mai Lan – Cúc – Trúc. Cách đây chục năm mai là mai tứ quý, lá nhỏ hoa rũ, màu vàng nhạt, sau khi hoa tàn là trái có hình như chú chuột Mickey. Mai bây giờ đã là Mai Việt-Nam kiêu hãnh ngước mặt lên trời, nhiều cánh vàng tươi.

Tôi nhớ tôi đã ươm Mai bằng hạt nhớ, hạt hòai niệm, hạt chờ mong. Chiếc hạt con con màu đen bé bỏng, gói trong chiếc phong bì, gởi đến tôi từ quê cha đất mẹ. Tôi trân trọng ươm hạt trong đất tạm dung, hạt nẩy mầm. Mùa lạnh tôi mang hạt vào nhà sưởi ấm, gío bão tôi mang hạt trốn bão cùng tôi. Ngày cây mai non xuất hiện tôi sung sướng biết bao. Ba năm dài đằng đẵng đợi chờ, cây vẫn gầy gò, lá vẫn mong manh yếu đuối. Năm thứ tư, tôi lảy lá dù cây chỉ vài tấc cao, lạ lùng sao cây tặng tôi bao nhiêu là nụ. 

Tôi run rẩy uốn cành, tôi hân hoan bón gốc, mai của quê hương đã đến cùng tôi. Hoa không vàng như nắng Sài-Gòn, cũng đủ an ủi tôi nơi xứ lạ, gốc mai chưa đủ già để khoe gân khoe guốc , nhưng đủ cho tôi biết dù khắc nghiệt đổi thay, mai vẫn tràn đầy sức sống. Mai không nở đúng ngày Tết mặt trăng, hoa theo thì theo mùa Xuân mới, mai vẫn là mai của tôi trong ký ức, đóa mai năm cánh, sáu cánh đơn sơ rạng rỡ ngày nào, đua sắc với hồng với đào xứ lạ. Mai trong tôi vẫn yêu kiều dáng ngọc năm xưa.

Năm nay Mai buồn mai đông đá, không thấy nụ đâu.

Kevin Le tác giả của quyển sách The Outcast Amerasian được báo chí nhắc đến đã lâu, vì không có nhiều tác giả Việt Nam viết sách bằng tiếng bản xứ trên đất Mỹ – tôi biết đến tên Kevin Le lâu rồi và chẳng mảy may để ý, cho đến khi biết ra tác giả đã sống cùng thời lận đận với tôi, là bạn rất thân thiết với gia đình tôi.
Thuở ấy chúng tôi một nhóm sáu đứa, dĩ nhiên Kevin cùng trong nhóm, đạp xe khắp thành phố Sài Gòn, vào từng hang cùng ngõ hẻm để đến gia đình của một người bạn, người bạn này di cư hầu như mỗi tháng, vì bố là ngụy quân đã bị bắt đi tù cải tạo, nhà ở trong trại gia binh đã bị chiếm bởi cộng sản, may mà có người nhà làm việc trong Nha Điền Địa (bị đổi thành sở nhà đất sau này) biết có những ngôi nhà đã được nhà nước quản lý để làm quà tặng cho những cán bộ có công với họ, những căn nhà trống huơ hoắc vì chủ đã bỏ đi vượt biên, trong thời gian chờ đợi chủ mới, gia đình người bạn này được ở tạm. Những nơi tạm trú này ít bị công an để ý, lúc ấy chuyện đi ở, chuyện kiếm sống từng ngày là chủ đề chúng tôi bàn tính nhiều nhất. Khoảng thời gian lận đận ấy nhìn lại quá “kinh hãi!” Đọc tiếp “Hàn Vi và Bạn Hữu”