Trung Thu Xưa

Rằm tháng Tám tết Trung Thu, tuyệt vời.  Khu chợ Vườn Chuối sáng rực rỡ đèn chong.  Đoạn từ đường rày đến tiệm vàng Vạn Xuân giăng những tấm quảng cáo bánh nướng, bánh dẻo thật to trước tiệm, những tấm quảng cáo này to lắm nguyên một khổ vải ngang tám tấc dài đến hai thước là ít, được vẽ rồng phượng, cô tiên, hàng chữ tên bánh màu đỏ như Đông Hưng Viên, Bảo Hiên, Phú Yên, Đồng Khánh v.v..  theo gió Thu lập lờ thật đẹp, chung với bao nhiêu là đèn xếp đèn giấy kiếng.

Đặc biệt hơn nữa, có tiệm bày bàn làm bánh dẻo ngay trước tiệm, trẻ con xúm xít đứng chung quanh xem, đứa nào may mắn được ông thợ bánh dích cho một cục bột dư hí hửng cười toe.  Trước Tết Trung Thu cả hai tuần con nít đã bắt đầu hưởng Tết.  Mỗi ngày sau khi cơm chiều xong, là tụm năm tụm ba lo xếp lồng đèn, những cái lồng đèn đơn sơ làm bằng báo, đứa nào có anh chị lớn, được anh chị lấy những tờ giấy láng có hình ảnh đẹp xếp đèn cho, có đứa còn được cái lồng đèn lon sữa bò mới bảnh.

Lon sữa bò được đục lỗ, cắt dọc vòng vòng ép xuống một nửa thành giống như trái bí đỏ, mấy cọng kẽm làm quai, cây đũa bếp làm cán, đẹp phải biết.  Cầu kỳ sáng tạo hơn, dùng lõi chỉ gỗ làm bánh xe, đóng lon sữa bò lên trên, dùng cây dài làm đòn đẩy, đèn cầy sẽ thắp bên trong cái lon, khi đẩy đi đèn tạo âm thanh kêu lắc cắc.

Dân sống ở thành phố,  thiếu cái thú ngâm tre, chẻ nan, phơi giấy dán đèn, nhưng bù lại tụi nhỏ tự xoay sở lấy trò chơi, có sự giúp đỡ của người lớn.

Mùa Trung Thu hay có trò chơi rồng rắn, cần một người làm Thầy, những đứa khác xếp hàng một ôm eo nhau đi vòng vòng, hát: “Rồng rắn lên mây có cây xúc xích (lúc lắc) có ông Thầy về chưa” hễ ông thầy trả lời: “rồi” thì hỏi tiếp “xin cái gì? Khi ông Thầy bảo xin khúc đầu, khúc đuôi, hay khúc giữa là lũ nhỏ ở khúc đó, chuẩn bị mà ôm nhau cho chặt, ông sẽ rình đứa nào sơ hở để kéo ra ngoài, không được rồng rắn nữa.  Lúc bị ông thầy đuổi để giựt ra khỏi hàng là lúc vui nhất, la hét om cả lên.

Thêm nữa là trò nghịch nến, đốt để coi chơi, để ngửi cái mùi thơm thơm, để làm bánh bèo bằng nến.  Bánh bèo nến làm dễ lắm, chỉ cần một lon nước, nghiêng cây nến đang cháy, nhỏ (nhiễu) lệ nến vào, đứa nào khéo cái bánh bèo tròn có lúm một lỗ ở giữa, đứa nào vụng bánh bèo méo xẹo.  Những cây nến này là nến ăn cắp trên bàn thờ Phật, bàn thờ thần tài không phải nến đặc biệt dùng cho đốt đèn Trung Thu.

Ngay hôm rằm, người lớn bầy bàn trước hàng ba cúng Trăng, nhà nào không cúng cũng bắc ghế đẩu ra hè ngồi chơi ngắm trăng, hàng xóm cùng quây quần cỗ bánh, con nít tha hồ nghịch nến, tha hồ rước đèn.  Những cây nến (đèn cầy) ốm tong teo sao dễ thương lạ kỳ, ngày ấy nến chỉ có một màu đỏ đậm, được mẹ phát năm cây nến là vui như đi hội thử giầy.

Trời thẫm tối, túm nhau thắp nến vào lồng đèn, theo nhau đi từ đầu xóm xuống cuối xóm, vừa đi vừa hát:  “Ánh trăng trắng ngà có cây đa cao, có thằng cuội già xin một bó mơ.”
có một câu thôi hát tới hát lui không chán.  Có lần cả xóm tôi rước đèn thật rầm rộ, vì bác trưởng xóm (tôi không biết kêu như vậy đúng không, nhưng bác là người đi thu tiền phúng điếu nếu có ai trong xóm qua đời) có cái đèn con cá chép bự, cỡ một thước ngang dẫn đi đầu.  Con cá chép này đi đến đâu những chiếc đèn nhỏ nhỏ đi theo đến đó, càng đi cái đuôi đèn càng dài, tất cả tụi nhỏ xóm tôi (dĩ nhiên có tôi), cả những đứa ở bên xóm khác vui nhiều lắm, dù khi về đến nhà chân tóc đẫm ướt mồ hôi.

Đêm đó trăng rực rỡ vô cùng.  Nhà người Hoa họ cúng Trung Thu lớn lắm, có mấy cái bánh chiên tròn bằng quả cam chung quanh toàn là mè, bánh in bọc trong giấy kiếng vàng đỏ, bánh dẻo bánh nướng, trà, trái cây.  Người Việt mình chỉ có bánh trung thu, nhà nghèo không mua được bánh thì cúng trà, bánh in và vài loại trái cây mộc mạc cũng xong.  Tàn hương (nhang) hàng xóm thân thiết cắt bánh mời nhau, con nít thường được phát bánh in, hiếm khi được ăn bánh nướng, bánh dẻo.  Đứa nào được mẹ cho bánh nướng hay bánh dẻo đêm ấy thế nào cũng rộng rãi với đứa bạn thân, cho nó cắn một miếng, với câu dặn “cắn ít thôi.”

Tuổi thơ dễ yêu làm sao, miếng bánh tuổi thơ ngọt ngào làm sao?  Đến lúc này là lúc cãi nhau xem chị Hằng ở đâu trên cái ông trăng tròn vo ấy, rõ ràng chỉ thấy cây đa thật to và chú Cuội ngồi xệp ngay dưới gốc, chị Hằng đâu mà chị Hằng?