Mùa Khai Trường

“Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm hoang mang của buổi tựu trường. Tôi không thể nào quên được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng. Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã.”

Đoạn văn đẹp Tôi Đi Học của nhà văn Thanh Tịnh, không ai là không nhớ , nhớ thuở mẹ nắm tay đưa đi học, nhớ thuở sợ hãi cổng trường lần đầu tiên bước vào , nhớ nỗi lo lắng khi nhìn thầy cô lần đầu tiên biết mặt và nỗi kinh khủng khi nhìn mẹ quay lưng đi khuất, còn lại một mình giữa không gian lạ, và bao đôi con mắt không quen. Nỗi “hoang mang” kết tụ từ bao điều ấy. Trường học bắt đầu là mùa thu lại mơn man về, những chiếc lá đã bắt đầu rơi.

Ngày lễ Lao Động cửa hàng đông khách, hàng đoàn xe đi vào khu mua sắm Valley Fair – Westfield làm nghẽn cả xa lộ 880 , các cháu theo mẹ đi mua quần áo mới, thay vì cặp sách, nay là túi đeo sau lưng như ba-lô của các ông lính , tôi ngắm tất cả chung quanh đời sống tôi bằng ánh nhìn thản nhiên, nhưng từng hình ảnh vụn vặt luôn cho đôi điều để suy nghĩ và viết xuống.

Sáng mùa hè, đường phố quanh khu dân cư có trường học, vắng vẻ hẳn đi , bây giờ đã tấp nập giờ đưa con, cháu đến trường.

Không biết các bậc cha mẹ ở Mỹ có phải chạy tiền để lo cho con có đủ mọi thứ để nhập học không? Chứ tôi biết trên quê hương tôi, có nhiều lắm các cháu phải bỏ học vì không đủ tiền đóng cho nhà trường, chưa kể tiền mua sách vở, bút mực. Dân ở các thành phố lớn không nói làm gì, nhưng các vùng quê hẻo lánh, chuyện lo cho con đi học là một sự việc to tát, nhất là gia đình có nhiều con cùng đi học. Có gia đình chỉ có thể lo cho một đứa con đi học mà thôi, các anh chị em khác phải hy sinh ở nhà đi làm thuê kiếm tiền phụ cha giúp mẹ.

Trên nhiều website tôi thấy các bạn làm việc từ thiện, mỗi năm đóng một khoảng tiền nhất định để đỡ đầu cho một cháu bé nhà nghèo còn đi học. Các website của các hội cựu sinh viên – học sinh các trường trung học ngày xưa cũng làm như thế, nhưng là giúp cho con, cho cháu các bạn cũ của mình còn ở lại trong nước. Website của phụ nữ Việt http://www.phunuviet.org là website tôi cộng tác, các chị rất năng nổ trong công việc từ thiện.

Công tác xã hội tự phát thế này, là do lòng nhân tiềm ẩn trong từng con người , không cần phải thật giàu có mới làm được việc từ thiện, chỉ cần dè xẻn chút ít trong chi tiêu đã có thể làm được điều gì đó. Tôi không chủ trương kêu gọi quyên góp làm từ thiện, việc làm này tùy từng con người, tùy từng hoàn cảnh , tôi có thấy nhiều trường hợp mải mê lo việc từ thiện, mà quên đi chính người thân trong gia đình của mình, cần được sự giúp đỡ hơn hết , dĩ nhiên giúp đỡ người trong gia đình thì không được ghi tên trong sổ vàng, không được xướng danh trong các chương trình phát thanh v.v

Đất nước nghèo đói lạc hậu đưa đến tình trạng thất học, ngu dốt, cái vòng tròn lẩn quẩn cứ xoắn vào nhau như thế , điển hình là cuộc đánh giá về năng xuất làm việc của công nhân Mỹ được xếp hàng đầu trên thế giới , trong khi công nhân các nước thuộc vùng Đông Nam Á, được xếp hàng đầu về sự cần cù chịu khó, làm nhiều giờ nhất trên thế giới mà năng xuất thì ngược hẳn lại.

Đất nước Việt Nam nói riêng, sự từ thiện tự phát, sự tiếp tế tự phát chỉ là các giọt nước đổ lá khoai , muốn tìm lại được bài viết đẹp về ngày tựu trường đẹp như của nhà văn Thanh Tịnh đã viết cách đây vài chục năm, chắc hẳn là rất khó. Ngay từ trường mẫu giáo mầm non đã cần phải quen biết, cần có chút tiền biếu xén, quà cáp. Bây giờ lại có thêm trường “điểm,” không biết tự thuở nào chữ “điểm” được dùng, có thể là “thí điểm” chăng? Những đôi mắt xoe tròn như chim bồ câu, vừa bắt đầu vào ngưỡng cửa trường đời, đã được cha mẹ thực hành đúng với câu “muốn con hay chữ phải thương mến thầy !” thương mến đây là quà, là cáp , giống như thuở thầy đồ ngồi trên xập gụ, học trò nằm la liệt dưới đất mà tập viết nét sổ nét khuyên , mẹ cha cấy thuê làm mướn, có được con gà thúng nếp đã vội mang đến biếu thầy , có lẽ vì thế mà ngàn năm đô hộ Tàu, trăm năm đô hộ Tây.

Cái khó dứt khóat nó phải bó cái khôn , ở nơi đây không khó nên đến mùa khai trường học trò hân hoan đến lớp, cha mẹ sung sướng dẫn con đi mua sắm đủ mọi lệ bộ , các tiệm buôn bày hẳn một khu riêng cho mùa nhập học. Đi bộ loanh quanh khu mình ở, cứ vài khu dân cư là phải có một ngôi trường tiểu học , con trẻ đi học, người lớn đi làm, bộ máy xã hội hoàn chỉnh , tính tự giác cao khiến cho đời sống nhẹ nhàng – thanh thỏa.

Nhưng nhẹ nhàng thanh thỏa hay không, cũng lại phải tùy vào cái chấp nhận hay không chấp nhận của người thụ hưởng , có lâu quá quên mất đi mình đã có, nên muốn thêm, thêm nữa , có lẽ khổ hay không là ngay tại điểm này chăng?

Mùa khai trường đến, bỗng dưng lá ngoài đường rụng nhiều, và trên không có những đám mây bàng bạc , lòng tôi lại ngậm ngùi khi nghĩ đến các con các cháu còn đang ở Việt Nam.